1. MERS là gì?

MERS là chữ viết tắt của Middle East respiratory syndrome – Hội chứng hô hấp vùng Trung Đông
Đây là một bệnh hô hấp gây ra bởi một coronavirus (MERS-CoV) lần đầu tiên được phát hiện tại Saudi Arabia vào năm 2012. Coronavirus là họ virus lớn, có khả năng gây bệnh từ cảm lạnh thông thường đến Hội chứng hô hấp cấp tính nặng (SARS – Severe Acute Respiratory Syndrome).

2. Virus gây MERS (MERS-CoV) đến từ đâu?

Nguồn gốc của các MERS-CoV chưa hoàn toàn rõ ràng. Một coronavirus rất giống với virus gây bệnh ở người đã được phân lập từ những con lạc đà ở Ai Cập, Oman, Qatar, và Saudi Arabia. Có những nghi ngờ về sự tồn tại vật chủ chứa bệnh khác. Tuy nhiên, cho đến nay chưa tìm thấy MERS-CoV ở các động vật khác, bao gồm cả dê, bò, cừu, trâu, lợn, và các loài chim hoang dã. Những nghiên cứu này hỗ trợ tiền đề rằng lạc đà lạc đà là một nguồn có khả năng lây nhiễm ở người.

3. Tình hình bệnh MERS trên thế giới diễn biến như thế nào ?

Đã có 25 quốc gia báo cáo trường hợp nhiễm MERS, bao gồm: Iran, Jordan, Kuwait, Lebanon, Oman, Qatar, Saudi Arabia, United Arab Emirates, và Yemen (Trung Đông); Áo, Pháp, Đức, Hy Lạp, Ý, Hà Lan, Thổ Nhĩ Kỳ, và Vương quốc Anh(Châu Âu); Algeria, Tunisia và Ai Cập (châu Phi); Trung Quốc, Malaysia, Hàn Quốc và Philippines (châu Á); và Hoa Kỳ (Mỹ). Đại đa số các trường hợp này xảy ra chủ yếu tại Vương quốc Saudi Arabia.

MERS hiện đang lây lan mạnh tại Hàn Quốc. Trường hợp đầu tiên nhiễm MERS-CoV được báo cáo tại quốc gia này vào ngày 20 tháng 5 năm 2015. Cho đến ngày 17 Tháng 6 năm 2015, có 162 trường hợp đã được xác nhận ở Hàn Quốc với 19 ca tử vong. Điều này, kết hợp với thực tế là coronavirus thường có thể đột biến, dẫn đến gia tăng lo ngại MERS có thể trở thành một đại dịch.

4. Các triệu chứng của MERS là gì? Hội chứng MERS nghiêm trọng như thế nào?

Triệu chứng điển hình của MERS bao gồm sốt, ho và/hoặc khó thở. Viêm phổi là một phát hiện phổ biến khi kiểm tra. Triệu chứng tiêu hóa, bao gồm tiêu chảy, cũng đã được báo cáo. Bệnh nặng có thể gây suy hô hấp. Một số bệnh nhân đã bị suy tạng, đặc biệt là thận, hoặc sốc nhiễm trùng. Virus này xuất hiện dễ gây ra bệnh nghiêm trọng hơn ở những người có hệ miễn dịch suy yếu, người già và những người có bệnh mãn tính như tiểu đường, ung thư và các bệnh phổi mãn tính.

Thông tin phòng chống dịch MERS của Bộ Y tế (nguồn Dân Trí)

5. Một người có thể nhiễm virus MERS mà không bị bệnh?

Vâng. Người bị nhiễm virus không triệu chứng đã được tìm thấy khi xét nghiệm MERS-CoV theo dõi cho những người có tiếp xúc với bệnh nhân nhiễm MERS.

Khó có thể xác định bệnh nhân nhiễm MERS-CoV sớm vì các triệu chứng ban đầu của bệnh không cụ thể. Vì lý do này, tất cả các cơ sở chăm sóc y tế cần phải thực hành phòng chống nhiễm trùng và các quy trình tiêu chuẩn kiểm soát tại chỗ nghiêm ngặt đối với các bệnh truyền nhiễm.

6. Virus MERS-CoV lây lan sang người bằng cách nào?

Lây truyền từ động vật sang người

Các chuyên gia chưa hoàn toàn hiểu rõ làm thế nào mà người dân bị nhiễm MERS-CoV, vì đây vốn là virus gây bệnh ở động vật. Người ta tin rằng con người có thể nhiễm virus qua tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với những con lạc đà lạc đà bị nhiễm bệnh ở Trung Đông.

Lây truyền từ người sang người

MERS-CoV không dễ dàng lây từ người này sang người khác, trừ khi có tiếp xúc gần như chăm sóc y tế cho một bệnh nhân bị nhiễm bệnh mà không áp dụng các biện pháp bảo vệ nghiêm ngặt. Điều này đã được quan sát thấy ở giữa các thành viên trong gia đình, bệnh nhân và nhân viên y tế chăm sóc. Đa số các trường hợp có kết quả từ lây truyền từ người sang người trong các cơ sở chăm sóc sức khỏe.

7. MERS có phải là bệnh truyền nhiễm không?

Có, nhưng dường như chỉ ở một mức độ hạn chế. Virus này không dễ dàng lây từ người sang người, trừ khi có sự tiếp xúc gần gũi, ví dụ như khi chăm sóc bệnh nhân mà không sử dụng các biện pháp bảo hộ cần thiết.

Các cơ sở y tế thực hành phòng chống và kiểm soát nhiễm trùng không tốt là những nơi dễ lây truyền bệnh nhất.

8. Liệu các nhân viên y tế có nguy cơ nhiễm MERS-CoV?

Có. Việc lây truyền MERS-CoV đã xảy ra tại các cơ sở y tế ở một số nước, ở đó các bệnh nhân lây bệnh cho các nhân viên y tế. Khó có thể xác định bệnh nhân nhiễm MERS-CoV sớm vì các triệu chứng ban đầu của bệnh không cụ thể.

Vì lý do này, điều quan trọng là nhân viên y tế áp dụng biện pháp phòng ngừa tiêu chuẩn nhất quán với tất cả các bệnh nhân.

Biện pháp phòng ngừa giọt (Droplet precautions) nên được thêm vào biện pháp phòng ngừa chuẩn khi chăm sóc cho tất cả các bệnh nhân có các triệu chứng của nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính. Biện pháp phòng ngừa tiếp xúc và bảo vệ mắt nên được bổ sung khi chăm sóc cho các trường hợp nghi ngờ hoặc đã xác định nhiễm MERS-CoV. Biện pháp phòng ngừa trong không khí nên được áp dụng khi thực hiện các thủ thuật sử dụng khí dung.

9. Đã có cách điều trị bệnh MERS chưa?

Hiện tại không có điều trị kháng virus cụ thể được đề nghị cho nhiễm MERS-CoV. Bệnh nhân MERS được chăm sóc y tế để giúp giảm nhẹ các triệu chứng. Đối với những trường hợp nặng, điều trị hiện nay bao gồm chăm sóc hỗ trợ chức năng các cơ quan sống trọng yếu.

10. Chúng ta có thể phòng ngừa MERS bằng cách nào?

Hiện nay, không có vaccine để phòng ngừa nhiễm MERS-CoV

Như một biện pháp phòng ngừa chung, bất cứ ai đến thăm trang trại, chợ, nhà kho, hoặc nơi khác, nơi những con lạc đà và động vật khác có mặt nên thực hành các biện pháp vệ sinh chung, bao gồm cả việc rửa tay thường xuyên trước và sau khi chạm vào động vật, và nên tránh tiếp xúc với động vật bị bệnh.

Việc tiêu thụ các sản phẩm động vật sống hoặc nấu chưa chín, bao gồm sữa và thịt của các động vật có thể gây bệnh ở người, làm gia tăng nguy cơ lây nhiễm. Sản phẩm động vật được chế biến một cách thích hợp thông qua nấu ăn hoặc thanh trùng là an toàn để sử dụng, nhưng cũng cần phải được xử lý cẩn thận để tránh ô nhiễm chéo với các loại thực phẩm chưa nấu chín. Thịt lạc đà và sữa lạc đà là sản phẩm dinh dưỡng có thể tiếp tục được tiêu thụ sau khi thanh trùng, nấu ăn, hoặc xử lý nhiệt khác.

Cho đến khi có được hiểu thêm về MERS-CoV, những người có bệnh tiểu đường, suy thận, bệnh phổi mãn tính, và người suy giảm miễn dịch được coi là có nguy cơ cao mắc bệnh nghiêm trọng do nhiễm MERS-CoV. Những người này nên tránh tiếp xúc với những con lạc đà, uống sữa tươi hoặc nước tiểu lạc đà lạc đà, hoặc ăn thịt chưa được nấu chín đúng cách.

Nguồn: 1. World Health Organization (Fact sheets, FAQs on Middle East respirtory syndrome) – June 2015; 2. Global Alert and Response, Global Update, MERS, World Health Organization, June 2015; 3. US Centers for Disease Control and Prevention